Pakiet 100 zmian dla przedsiębiorców na etapie konsultacji


Ministerstwo Rozwoju przygotowało pakiet ponad stu zmian prawa, których celem jest poprawa otoczenia prawnego przedsiębiorstw. Proponowane zmiany dotyczą wielu obszarów związanych z działalnością przedsiębiorców i zostały już przekazane do konsultacji publicznych.

Propozycja zmian w Ordynacji podatkowej.

Projekt przewiduje nowelizację art. 54 § 3 Ordynacji podatkowej wskazującego, kiedy nie nalicza się odsetek za zwłokę w przypadku uchylenia decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia oraz stwierdzenia nieważności decyzji. Nowelą Ordynacji podatkowej, która weszła w życie 1 stycznia 2016 r. doprecyzowano, że w takim przypadku terminy liczone są na nowo od dnia otrzymania akt sprawy i nie podlegają sumowaniu z dotychczasowymi. W ocenie autorów nowelizacji takie rozwiązanie jest niekorzystne dla podatników i wymaga zmiany również z uwagi na treść uchwały NSA z dnia 26.10.2015 r.(sygn. akt I FPS 2/15).

Zgodnie z propozycją termin 3-miesieczny, o którym mowa w art. 54 § 1 pkt 7 Ordynacji podatkowej, należy liczyć sumując czasookresy trwania postępowania przed organem pierwszej instancji – od dnia wszczęcia postępowania do dnia doręczenia ponownej decyzji organu pierwszej instancji. Takie rozwiązanie, według autorów zmian, spowoduje, że podatnicy nie będą obciążani odsetkami za błędy organów podatkowych popełnione w tracie postępowania.

Propozycje zmian w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej

Wśród zmian mających na celu poprawę otoczenia prawnego przedsiębiorców przewidziano wprowadzenie mechanizmów ochrony przedsiębiorcy przed ponoszeniem negatywnych skutków wynikających ze zmiany wykładni przepisów prawa przez organy państwowe, w zakresie w jakim przedsiębiorca działał w zaufaniu do ugruntowanej praktyki stosowania danych przepisów, która następnie została zmieniona.

Nowelizacja przewiduje wprowadzenie tzw. klauzuli pewności prawa, zgodnie z którą przedsiębiorca nie może być obciążony żadnymi daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami, jeżeli zastosował się do wcześniejszych decyzji urzędów albo ich „ugruntowanej praktyki".

Projekt przewiduje wprowadzenie definicji pojęcia „ugruntowanej praktyki”, przez którą należy rozumieć wykładnię prawa dominującą w okresie objętym zachowaniem przedsiębiorcy, nie krócej jednak niż w okresie 12 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania administracyjnego w indywidualnej sprawie przedsiębiorcy albo przed dniem podjęcia czynności kontrolnych, zawartą w szczególności w pisemnych stanowiskach, interpretacjach lub prawomocnych rozstrzygnięciach tych organów, jednostek lub sądów, zaleceniach pokontrolnych lub dokumentach zawierających rekomendacje organów określających zalecany sposób postępowania w zakresie przedmiotu objętego kontrolą.

Dodatkowo proponuje się, by przedsiębiorca mógł powoływać się na interpretację udzieloną innemu przedsiębiorcy, o ile nie została ona zmieniona, a stan faktyczny przedstawiony w interpretacji jest taki sam jak stan faktyczny, w jakim znajduje się przedsiębiorca.

Jak wynika z informacji przekazanych przez wiceministra rozwoju na konferencji prasowej prezentującej opisywane zmiany, przepisy mają dotyczyć wszystkich organów administracji publicznej, w tym organów kontroli skarbowej i były konsultowane z Ministerstwem Finansów.

Propozycje zmiany w Kodeksie postępowania administracyjnego

Ministerstwo Rozwoju proponuje uzupełnienie katalogu zasad ogólnych postępowania administracyjnego. W nowelizacji przewidziano m.in. wprowadzenie zasady przyjaznej interpretacji przepisów. W przypadku różnych wyników wykładni przepisów prawa organ będzie zobowiązany przyjąć wykładnię korzystną dla strony.

Realizując postulat przyjaznej administracji, w projekcie przewidziano także wprowadzenie zasady rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść strony jeżeli nie udało się ich usunąć w postępowaniu wyjaśniającym. Zasada ta nie będzie miała jednak zastosowania w postępowaniu, w którym występują strony o spornych interesach oraz jeżeli odrębne przepisy wymagają od strony wykazania określonych faktów. Projekt przewiduje także uzupełnienie katalogu zasad ogólnych k.p.a. o zasadę proporcjonalności (adekwatności), która nakazuje organom administracji publicznej podejmować tylko takie działania powodujące uciążliwość dla stron, które są konieczne i proporcjonalne do zamierzonego celu postępowania. Dodatkowo przewidziano wprowadzenie zasady bezstronności i równego traktowania stron postępowania. W celu zapewnienia większej sprawności w zaskarżeniu bezczynności organu lub przewlekłości postępowania, projekt przewiduje zdefiniowanie tych pojęć.

Ponadto, w miejsce przewidzianego obecnie zażalenia projekt przewiduje wprowadzenie środka zaskarżenia w postaci ponaglenia na przewlekłość postępowania lub bezczynność organu. Zgodnie z projektem „bezczynność” będzie rozumiana jako niezałatwienie sprawy w terminie wynikającym z przepisów prawa lub w dodatkowo wyznaczonym terminie. Natomiast „przewlekłością” będzie prowadzenie postępowania dłużej niż jest to konieczne do załatwienia sprawy. W projekcie przewidziano również nowe instytucje załatwiania sprawy, które mają przyspieszyć i uprościć postępowanie administracyjne. Wśród nich instytucję milczącego załatwienia sprawy polegającej na wprowadzeniu fikcji pozytywnego załatwienia sprawy przez organ administracji publicznej po upływie ustawowego terminu na jej załatwienie w sposób uwzględniający w całości żądanie strony.

Kolejnym nowym sposobem załatwienia sprawy ma być umowa administracyjna, która będzie stanowiła wyraz uzgodnień między organem administracji publicznej a stroną postępowania.

Umowa może polegać na wzajemnych ustępstwach co do ustaleń stanu faktycznego lub prawnego. Zgodnie z projektem umowa administracyjna byłaby dopuszczalna, gdyby dokonanie tych ustaleń w postępowaniu wyjaśniającym okazało się niemożliwe lub wiązałoby się z nadmiernymi trudnościami lub kosztami.

Nowością jest również wprowadzenie mediacji do postępowania administracyjnego.

W projekcie przewidywano także zmiany, które mają wpłynąć na skrócenie czasu trwania postępowania administracyjnego, takie jak np. usunięcie środka zaskarżenia w postaci wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy w odniesieniu do decyzji wydanych przez ministra lub SKO, możliwość zrzeczenia się przez stronę prawa do wniesienia odwołania oraz ograniczenie przesłanek pozwalających na uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Według autorów nowelizacji, organ odwoławczy będzie mógł uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji tylko wówczas, gdy decyzja organu pierwszej instancji zostanie wydana z naruszeniem przepisów postępowania, konieczne do wyjaśnienia okoliczności sprawy mają zasadniczy wpływ na jej rozstrzygnięcie, a przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w tym zakresie przez organ odwoławczy byłoby nadmiernie utrudnione.